Hoe toegankelijk zijn websites van Nederlandse gemeenten?

Bij Stuurlui zijn we gespecialiseerd in WordPress webdevelopment en werken we veel voor (semi-) overheidsinstellingen. In het kader van de Week van de Toegankelijkheid en een nieuwe stap in de wetgeving per 23 september 2019 heeft Stuurlui uitgebreid onderzoek gedaan naar de digitale toegankelijkheid van gemeenten in Nederland.

Spring snel naar één van onderstaande onderwerpen.

• Doel van het onderzoek
• Wetgeving omtrent Digitale Toegankelijkheid
• Methode
• Resultaten
• Meest voorkomende fouten en oplossingen
• Persoonlijk rapport per gemeente
• Conclusie

Doel

Het doel van dit onderzoek is het bevorderen van de algehele toegankelijkheid van Nederlandse websites. In dit onderzoek toetsen we of de homepagina van 355 gemeentewebsites voldoet aan de gestelde wetgeving omtrent Digitale Toegankelijkheid.

Wetgeving omtrent Digitale Toegankelijkheid

Het is voor de (semi-)overheid al jarenlang verplicht om websites toegankelijk te maken. Per 1 juli 2018 is deze verplichting overgegaan in een wettelijke verplichting; het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid. Dat betekent dat sinds 23 september 2019 informatie op nieuwe websites en apps toegankelijk moet zijn. Een jaar later geldt dit voor alle websites, dus ook de bestaande. En in juni 2021 ook voor apps. De richtlijn is op dit moment alleen van toepassing op (semi) overheidsorganisaties, gemeenten, NGO’s en overheidsinstellingen.

Sinds 1 juli 2018 is het verplicht om:

1. De toegankelijkheidseisen toe te passen
   Het is verplicht om te voldoen aan de eisen uit hoofdstuk 9 van EN 301 549. Dit staat gelijk aan WCAG 2.1, niveau A en AA.
2. Een toegankelijkheidsverklaring te publiceren
   (Semi-)overheidsorganisaties zijn verplicht om een toegankelijkheidsverklaring op de website te plaatsen. In de verklaring staat welke maatregelen de organisatie neemt om de website toegankelijk te maken en te houden.

Hier vind je meer informatie over de tijdlijn en regelgeving.

Methode

Het onderzoek is uitgevoerd tussen 9 en 13 september 2019. Het onderzoek betreft de homepagina van de gemeentewebsites. De uitkomsten geven daarom geen volledig beeld, maar een indicatie. We hebben getoetst of de website van een gemeente voldoet aan de twee punten van bovengenoemde wetgeving (het daadwerkelijk toepassen van de toegankelijkheidseisen en de aanwezigheid van een toegankelijkheidsverklaring op de website). Dit hebben we op basis van vier elementen getoetst:

1. Het eerste element van het onderzoek is onderzoeken of er een toegankelijkheidsverklaring op de website van de gemeenten gepubliceerd is. Dit is één van de twee verplichte zaken die de wetgeving aangeeft. De inhoud van de toegankelijkheidsverklaring is als volgt gedefinieerd (bron):
   In de verklaring staat welke maatregelen de instantie neemt om toegankelijkheid te borgen. Dat kan bijvoorbeeld gaan over training van medewerkers, het nemen van technische maatregelen, maar ook over het periodiek laten testen van de website. Er zijn ook specifieke situaties en uitzonderingen. Als je vindt dat een uitzondering van toepassing is, dan moet je dit in de toegankelijkheidsverklaring vermelden.
   Indien een gemeente de verschillende maatregelen heeft benoemd, hebben we dit element goedgekeurd. Dit kan in de vorm van een toegankelijkheidsverklaring, maar kan ook een kopje ‘Toegankelijkheid’ zijn op de pagina ‘Proclaimer’.
2. Het tweede onderzoekselement is een toetsing op de WCAG richtlijnen. Dit is getest met behulp van ​een externe tool; W3 validator. Deze tool controleert de semantische structuur van de website die er in basis voor zorgt dat de website goed werkt op verschillende devices. Dit gedeelte van het onderzoek is kwantitatief.
3. Het derde onderzoekselement is een toetsing op digitale toegankelijkheid met behulp van ​een externe tool; Webaim Accessibility. Deze tool test de website op een aantal specifieke punten van de WCAG richtlijnen en geeft daarbij aan welke onderdelen wel of niet voldoen. Ook deze toetsing is kwantitatief.
4. Het vierde onderzoekselement is een interpretatie van bovenstaande resultaten door onze toegankelijkheidsexpert, dit is het kwalitatieve element van het onderzoek.

Het onderzoek is geen volledige inspectie op het gebied van digitale toegankelijkheid. Voor uitgebreide inspecties bestaan in Nederland gespecialiseerde instituten als Technobility en Stichting Accessibility.

Resultaten

Het onderzoek is gebaseerd op een test van de homepagina tussen 9 en 13 september 2019 van alle 355 Nederlandse gemeenten. Uit deze test blijkt dat slechts 83 van de 355 websites voldoen aan de Nederlandse wetgeving omtrent digitale toegankelijkheid. Dit is een score van 23%. Drenthe, Flevoland en Zeeland scoren het best, Friesland en Limburg zijn het minst toegankelijk.
Een ruime meerderheid van de Nederlandse gemeenten geeft de bezoeker inzicht in hun maatregelen om toegankelijkheid te borgen. In totaal hebben 221 gemeenten een toegankelijkheidsverklaring op de website gepubliceerd.

Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat er nog veel te winnen valt om alle burgers een goede gebruikerservaring te bezorgen. Dit is essentieel omdat er tegenwoordig steeds meer zaken met de gemeente online worden geregeld, denk bijvoorbeeld aan het doorgeven van een adreswijziging of het aanvragen van een parkeervergunning.

“Ontwerp, code en content zijn bepalend voor de mate van toegankelijkheid.”

Huub Krauth, lead developer bij Stuurlui: “Technologie maakt ons leven makkelijker. Maar mensen met een beperking lopen regelmatig tegen belemmeringen aan bij het gebruik van digitale middelen. Onduidelijke knoppen zonder beschrijving, complexe en drukke vormgeving, het ontbreken van ondertitels en felle kleuren zonder contrast kunnen het gebruik flink beïnvloeden. Het is daarom belangrijk om een website dusdanig op te bouwen, qua ontwerp, code en content, zodat iedereen deze goed kan bezoeken. Daarnaast is een toegankelijke website toekomstbestendig en draagt het bij aan een een betere vindbaarheid in Google.”

Meest voorkomende fouten en oplossingen

Een website toegankelijk maken, hoe doe je dat? We delen graag een aantal tips met je! Hieronder vind je een overzicht met de meest voorkomende fouten en oplossingen.

Zorg ervoor dat een bezoeker door je website heen kan tabben

Zorg voor een duidelijke structuur in de website, H1 voor de meest belangrijke paginatitel en vervolgens trapsgewijze H2/H3/H4 etc.

Zorg voor voldoende kleurcontrast

Voeg een beschrijving (alt tekst) aan al je afbeeldingen toe

Persoonlijk rapport voor gemeenten

Uitgebreide rapportages zijn op aanvraag beschikbaar. Wil je een persoonlijk rapport ontvangen voor jouw gemeente waarin alle tips voor de homepagina staan? Stuur dan even een mailtje naar bo@stuurlui.nl.

Conclusie

In Nederland valt er nog veel winst te behalen op het gebied van Digitale Toegankelijkheid. De gedachten van digitale toegankelijkheid moet gaan leven bij marketeers, developers en designers.

Bij Stuurlui vinden we het belangrijk dat iedereen een website makkelijk en snel moet kunnen gebruiken. Wil je meer informatie over toegankelijke websites? Neem dan gerust even contact op, wij vertellen je er graag meer over.