Onderzoek: Hoe toegankelijk zijn websites van Nederlandse gemeenten?

Spring snel naar één van onderstaande onderwerpen.

• Doel van het onderzoek
• Wetgeving omtrent Digitale Toegankelijkheid
• Methode
• Resultaten
• Meest voorkomende fouten en oplossingen
• Persoonlijk rapport per gemeente
• Conclusie

Doel

Het doel van dit onderzoek is het bevorderen van de algehele toegankelijkheid van Nederlandse websites. In dit onderzoek toetsen we of de homepagina van 356 gemeentewebsites voldoet aan de gestelde wetgeving omtrent Digitale Toegankelijkheid.

Wetgeving omtrent Digitale Toegankelijkheid

Digitale toegankelijkheid is belangrijk, én sinds 23 september 2020 verplicht voor alle overheidsinstanties. Vanaf juni 2021 geldt dit ook voor apps. De richtlijn is op dit moment alleen van toepassing op (semi) overheidsorganisaties, gemeenten, NGO’s en overheidsinstellingen.

Sinds 23 september 2020 is het verplicht om:

1. De toegankelijkheidseisen toe te passen
   Het is verplicht om te voldoen aan de eisen uit hoofdstuk 9 van EN 301 549. Dit staat gelijk aan WCAG 2.1, niveau A en AA.
2. Een toegankelijkheidsverklaring te publiceren
   (Semi-)overheidsorganisaties zijn verplicht om een toegankelijkheidsverklaring op de website te plaatsen. In de verklaring staat welke maatregelen de organisatie neemt om de website toegankelijk te maken en te houden.

Hier vind je meer informatie over de tijdlijn en regelgeving.

Methode

Het onderzoek is uitgevoerd tussen 24 en 30 september 2020. Het onderzoek betreft de homepagina van de gemeentewebsites. De uitkomsten geven daarom geen volledig beeld, maar een indicatie. We hebben getoetst of de website van een gemeente voldoet aan de twee punten van bovengenoemde wetgeving (het daadwerkelijk toepassen van de toegankelijkheidseisen en de aanwezigheid van een toegankelijkheidsverklaring op de website). Dit hebben we op basis van vier elementen getoetst:

1. Het eerste element van het onderzoek is onderzoeken of er een toegankelijkheidsverklaring op de website van de gemeenten gepubliceerd is. Dit is één van de twee verplichte zaken die de wetgeving aangeeft. De inhoud van de toegankelijkheidsverklaring is als volgt gedefinieerd (bron):
   In de verklaring staat welke maatregelen de instantie neemt om toegankelijkheid te borgen. Dat kan bijvoorbeeld gaan over training van medewerkers, het nemen van technische maatregelen, maar ook over het periodiek laten testen van de website. Er zijn ook specifieke situaties en uitzonderingen. Als je vindt dat een uitzondering van toepassing is, dan moet je dit in de toegankelijkheidsverklaring vermelden.
   Indien een gemeente de verschillende maatregelen heeft benoemd, hebben we dit element goedgekeurd. Dit kan in de vorm van een toegankelijkheidsverklaring, maar kan ook een kopje ‘Toegankelijkheid’ zijn op de pagina ‘Proclaimer’.
2. Het tweede onderzoekselement is een toetsing op de WCAG richtlijnen. Dit is getest met behulp van ​een externe tool; W3 validator. Deze tool controleert de semantische structuur van de website die er in basis voor zorgt dat de website goed werkt op verschillende devices. Dit gedeelte van het onderzoek is kwantitatief.
3. Het derde onderzoekselement is een toetsing op digitale toegankelijkheid met behulp van ​een externe tool; Webaim Accessibility. Deze tool test de website op een aantal specifieke punten van de WCAG richtlijnen en geeft daarbij aan welke onderdelen wel of niet voldoen. Ook deze toetsing is kwantitatief.
4. Het vierde onderzoekselement is een interpretatie van bovenstaande resultaten door onze toegankelijkheidexpert, dit is het kwalitatieve element van het onderzoek.

Het onderzoek is geen volledige inspectie op het gebied van digitale toegankelijkheid. Voor uitgebreide inspecties bestaan in Nederland gespecialiseerde instituten als Technobility en Stichting Accessibility.

Resultaten

Het onderzoek is gebaseerd op een test van de homepagina tussen 24 en 30 september 2020 van alle 356 Nederlandse gemeenten. Uit deze test blijkt dat 175 van de 356 websites voldoen aan de Nederlandse wetgeving omtrent digitale toegankelijkheid. Dit is een score van 49%, een stijging van 26% ten opzichte van 2019. Zeeland, Drenthe en Gelderland scoren het best, Groningen is het minst toegankelijk. Een ruime meerderheid van de Nederlandse gemeenten geeft de bezoeker inzicht in hun maatregelen om toegankelijkheid te borgen. In totaal hebben 266 gemeenten een toegankelijkheidsverklaring op de website gepubliceerd.

 

Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat er voor de helft van alle gemeentes nog veel te winnen valt om hun burgers een goede online gebruikerservaring te bezorgen. Dit is essentieel omdat er tegenwoordig steeds meer zaken met de gemeente online worden geregeld, denk bijvoorbeeld aan het doorgeven van een adreswijziging of het aanvragen van een parkeervergunning.

“Ontwerp, code en content zijn bepalend voor de mate van toegankelijkheid.”

Er zijn miljoenen Nederlanders die één of meerdere beperkingen hebben. Denk daarbij aan mensen die doof of slechthorend zijn, (kleuren)blind, slechtziend, motorisch beperkt of laaggeletterd. Zij lopen regelmatig tegen belemmeringen aan bij het gebruik van digitale middelen.

Huub Krauth, lead developer bij Stuurlui: “Onduidelijke knoppen zonder beschrijving, complexe en drukke vormgeving, het ontbreken van ondertitels en felle kleuren zonder contrast kunnen het gebruik van een website flink beïnvloeden. Het is belangrijk om een website dusdanig op te bouwen, qua ontwerp, code en content, zodat iedereen deze goed kan bezoeken. Het treffen van maatregelen om de toegankelijkheid van een website te optimaliseren blijkt in de praktijk soms lastig. Het is van belang om de hele organisatie hierbij te betrekken. Daarnaast is het geen eenmalig project maar een doorlopend proces.”

“Het is belangrijk, zeker als gemeente, dat iedereen onze informatie kan gebruiken en begrijpen. Ook als iemand een beperking heeft. Niet alleen omdat de wet dat zegt, maar om echt inclusief te zijn voor iedereen.”

Het treffen van maatregelen om de toegankelijkheid van een website te optimaliseren blijkt in de praktijk soms lastig. Het is van belang om de hele organisatie hierbij te betrekken. Daarnaast is het geen eenmalig project maar een doorlopend proces.

Leonie Lafeber en Myriam Ruijten, contentmanagers gemeente Nijmegen: “Binnen de organisatie is veel pionierswerk te verrichten, collega’s zijn soms nog niet op de hoogte en begrijpen niet wat digitale toegankelijkheid allemaal betekent. Voor een grote organisatie is het ook een uitdaging om iedereen hierin mee te nemen. Vanuit veel kanten komen verzoeken om iets op de website te plaatsen: beleids- en projectmedewerkers, communicatieadviseurs, medewerkers van onderzoek en statistiek. Als contentmanager zitten we nu nog te vaak aan het ‘eind van de lijn’. Dan krijgen we bijvoorbeeld een kant-en-klare pdf aangeleverd van 60 pagina’s, een prachtig opgemaakt document, en moeten wij zeggen dat het niet op de website kan omdat het niet voldoet aan de toegankelijkheidseisen. Wat natuurlijk frustrerend is voor beide kanten. We werken dus aan bewustwording binnen de hele organisatie en het vanzelfsprekend maken dat er al in een vroeg stadium over toegankelijke informatie wordt nagedacht. Daarbij helpt het om uit te leggen dat toegankelijkheid niet alleen voor mensen met een beperking belangrijk is, maar als het goed wordt uitgevoerd is het gebruik voor iedereen makkelijker. Eigenlijk is het een grote digitale kwaliteitsverbetering.

Meest voorkomende fouten en oplossingen

Een website toegankelijk maken, hoe doe je dat? We delen graag een aantal tips met je! Hieronder vind je een overzicht met de meest voorkomende fouten en oplossingen.

Zorg ervoor dat een bezoeker door je website heen kan tabben

Zorg voor een duidelijke structuur in de website, H1 voor de meest belangrijke paginatitel en vervolgens trapsgewijze H2/H3/H4 etc.

Zorg voor voldoende kleurcontrast

Voeg een beschrijving (alt tekst) aan al je afbeeldingen toe

Persoonlijk rapport voor gemeenten

Uitgebreide rapportages zijn op aanvraag beschikbaar. Wil je een persoonlijk rapport ontvangen voor jouw gemeente waarin alle tips voor de homepagina staan? Stuur dan even een mailtje naar ahoy@stuurlui.nl.

Conclusie

In Nederland valt er nog veel winst te behalen op het gebied van Digitale Toegankelijkheid. De gedachten van digitale toegankelijkheid moet gaan leven bij marketeers, developers en designers.

Bij Stuurlui vinden we het belangrijk dat iedereen een website makkelijk en snel moet kunnen gebruiken.
Wil je meer informatie over toegankelijke websites? Neem dan gerust even contact op, wij vertellen je er graag meer over.